Marktsituatie kerken

Onderstaande tekst geeft wat ons betreft een aardig inzicht in de problematiek en kansen die met de ontkerkelijking gepaard gaan. Het geeft daarmee tevens enig inzicht in de waardebenadering (tekst Rijksdienst voor cultureel erfgoed):

“Door de ontkerkelijking verliezen steeds meer kerken hun religieuze functie. Soms kan een kerk (met aanpassingen) in gebruik blijven als er nevenfuncties worden toegevoegd, maar vaak lukt dat niet. Een kerkbestuur besluit dan de kerk af te stoten en te verkopen aan de gemeente, een stichting of een marktpartij.

Sinds 1975 zijn in Nederland 1340 kerkgebouwen buiten gebruik geraakt. Van die 1340 kerken hebben ruim duizend gebouwen een nieuwe functie gekregen; de rest is gesloopt. In 2008 waren nog 8323 kerken in gebruik. Verwacht wordt dat de komende tien jaar vele kerkgebouwen vrij zullen komen, zo’n 600 à 700 protestantse en zo’n 400 à 500 rooms-katholieke kerken; totaal gemiddeld twee per week. Dat betekent dat de opgave om nieuwe passende bestemmingen te vinden nog veel groter wordt dan de afgelopen
decennia al het geval was.

Het valt het niet altijd mee een nieuwe bestemming te vinden voor een kerk. Kerkgebouwen zijn ook niet gebouwd als economisch goed. Ze zijn als het ware gestolde ideeën van geestelijk leven. Of kerken een nieuwe bestemming krijgen, hangt af van veel factoren. Hoe onberekenbaar de kansen op een tweede leven voor een kerk zijn, blijkt alleen al uit de grillige opbrengsten bij verkoop, variërend van 1 euro tot bedragen van ver boven een miljoen.

Soms staan kerken langdurig leeg voordat een nieuwe bestemming gevonden is. Vooral bij de vooroorlogse kerken is herbestemmen moeilijk door hun hoge, vaak waardevolle binnenruimte. Die binnenruimtes zijn ‘lastige’ ruimtes voor nieuwe functies, zeker als er verdiepingen moeten worden ingebracht. Nieuwe functies stellen ook nieuwe eisen aan het gebouw,
bijvoorbeeld met betrekking tot de inval van daglicht, comfort, of de indeling van de ruimten. Dergelijke aanpassingen bieden kansen, maar brengen soms ook risico’s met zich mee. Bij ingrijpende aanpassingen zouden de monumentale waarden van een kerk (onbedoeld) kunnen worden aangetast”.

Bij het inzichtelijk maken van marktperspectieven van kerken (om op basis daarvan de waarde vast stellen) is een groot aantal factoren van belang, te weten:

• ligging
• staat van onderhoud
• functionaliteit – doelmatigheid
• bestemmingsmogelijkheden
• eventuele beperkingen ten gevolge van (gemeentelijke- of rijks) monumentale status
• parkeervoorzieningen

Bron: Rijksdienst voor cultureel erfgoed, eigen archief